palaia ellada

Για τη συλλογή διηγημάτων του Σπύρου Κιοσσέ «Τσιγάρο βαρ;» (εκδ. Μεταίχμιο) και του Κωνσταντίνου Δομηνίκ «Κακό ανήλιο» (εκδ. Ίκαρος). Oι διαφορετικές όψεις της ελληνικής επαρχίας. Κεντρική εικόνα: © Frederic Boissonnas.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ανήκουν σε διαφορετική γενιά, το ύφος της γραφής τους ελάχιστα κοινά στοιχεία έχει (πλην της απαραίτητης οικονομίας λόγου, στοιχείο απαραίτητο έτσι κι αλλιώς όταν έχουμε να κάνουμε με μικρή φόρμα).

Ακόμη και οι θεματικές που επιλέγουν, καίτοι στηρίζονται εν πολλοίς στη λειτουργία της μνήμης που φτιάχνει μύθους και στον τόπο (επαρχία, κατά κύριο λόγο), στην ουσία διαφοροποιούνται ως προς την επιτελεστικότητα των συμφραζομένων που, όλα μαζί, δίνουν τον ιδiόμορφο χαρακτήρα στα διηγήματά τους.

Κι όμως, με κάποιο τρόπο η συλλογή διηγημάτων του Σπύρου Κιοσσέ Τσιγάρο βαρ (εκδ. Μεταίχμιο) και του Κωνσταντίνου Δομηνίκ Κακό ανήλιο (εκδ. Ίκαρος) μάς υπενθυμίζουν πως ό,τι κι αν λέγεται στις μέρες μας για τη μικρή φόρμα (πουλάει-δεν πουλάει, μας ταιριάζει-δεν μας ταιριάζει), παραμένει μια ισχυρή τάση στην εγχώρια βιβλιοπαραγωγή και συχνά, όταν πετυχαίνει το εγχείρημα, μάς δίνει δείγματα γραφής που δεν γίνεται να προσπεράσεις.

Τσιγάρο βαρ;, Σπύρος Κιοσσές (εκδ. Μεταίχμιο)

Ήδη από το προηγούμενο βιβλίο του Τα πρωτοβρόχια (εκδ. Μεταίχμιο), ο Σπύρος Κιοσσές μάς έδειξε τις συγγραφικές προθέσεις του. Ανασκαφή στο κοίτασμα της μνήμης, βουτιά στο παρελθόν έτσι ώστε να συλλέξει αθησαύριστα κομμάτια του και σημασία στη λεπτομέρεια που από μόνη της -καθεμία ξεχωριστά και όλες μαζί- να μπορούν να υποστηρίξουν (ου μην και νοηματοδοτήσουν) την ίδια την ιστορία.

spyros kiosses

Ο Σπύρος Κιοσσές είναι Αναπληρωτής Καθηγητής θεωρίας της λογοτεχνίας και δημιουργικής γραφής στο Τμήμα Γλωσσικών και Διαπολιτισμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Είναι συγγραφέας πέντε βιβλίων, ενώ επιστημονικά, κριτικά και λογοτεχνικά δημοσιεύματά του έχουν φιλοξενηθεί στον περιοδικό και ημερήσιο Τύπο.

Το αυτό κάνει με επίταση και στο νέο του βιβλίο. Βρίσκουμε μικρά κείμενα (ορισμένα είναι της μιας ανάσας) που αρδεύουν υλικό από το βάθος του παρελθόντος. Σε πολλά από τα κείμενα αυτά ο αφηγητής είτε είναι μικρός σε ηλικία είτε καταφεύγει σε εκείνη την άδοδλη περίοδο της ζωής του για να θυμηθεί πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις.

Γλυκύτητα

metaixmio kiosses tsigaro varΟ τόπος είναι κυρίως η επαρχία που με τη γραφή του Κιοσσέ αποκτάει μια γλυκύτητα, ένα θάμβος ξεχωριστό, γίνεται σχεδόν ονειρική και πράα.

Ακόμη και σε στιγμές που οι ιστορίες δεν έχουν ευοίωνο τέλος και σου αφήνουν έναν κόμπο στο λαιμό, ακόμη και τότε ο τόπος (αλλά και η κατάσταση), με την ποιητική ματιά του Κιοσσέ, αφήνουν μέσα σου ένα πιο ήπιο χνάρι.

Η ανθρωπιά με την οποία αντιμετωπίζει τους ήρωές του ο Κιοσσές είναι ένα από τα χαρακτηριστικά του. Με ένα κλείσιμο του ματιού είναι σαν να σου λέει πως δεν είναι ακριβώς επινοημένοι, αλλά πραγματικοί, των οποίων κάποιες στιγμές ή μέρη της ζωής τους χρειάστηκε να οικειοποιηθεί για τις ανάγκες της συγγραφής.

Ιδιαιτέρως η ματιά του απέναντι σε μεγαλύτερους σε ηλικία ήρωες σού δίνει την αίσθηση του σεβασμού, της αγάπης, αλλά και της ειλικρινούς καλοσύνης. Μητέρες, γιαγιάδες, μαρινές θείες (οι γυναικείοι χαρακτήρες έχουν την τιμητική τους), συναντούν σαλούς, περιθωριακούς τύπους του χωριού, αλλά και μεροκαματιάρηδες του δύσκολου «κάθε μέρα».

Η οικονομία των μέσων είναι κάτι που αξίζει να προσεχθεί σ’ αυτές τις ιστορίες, όπως και το επιμελημένο (σκηνοθετικά και δραματουργικά) κλείσιμο (ή αλλιώς «σβήσιμο») των περισσότερων από αυτές.

Κακό ανήλιο, Κωνσταντίνος Δομηνίκ, εκδ. Ίκαρος 

Πολύ νεότερος ο Κωνσταντίνος Δομηνίκ με ένα ακόμη βιβλίο στο ενεργητικό του Ώπα, ώπα, Μπλάτιμοι (εκδ. Ενύπνιο), με το δεύτερο βιβλίο του σταθεροποιεί ακόμη περισσότερο τη φωνή του, της δίνει ένταση και βάθος.

Το υφολογικό μοτίβο δεν αλλάζει. Με κύριο σημείο την Πιερία και τις γύρω περιοχές και με στιλ που άλλοτε «καθαρογράφει» το παράλογο ή ακόμη και τον μαγικό ρεαλισμό και φτάνει έως και τα ριζά του τρόμου, μάς προσφέρει δώδεκα ιστορίες απόλυτα ενταγμένες σε ένα σύνολο κατάστασης.

Διασάλευση

Στα διηγήματα του Δομηνίκ η έννοια της διασάλευσης, της απομάκρυνσης από τη λογική φορά των πραγμάτων και της αποχαλίνωσης όχι μόνο δεν είναι ξένη, αλλά σχεδόν την περιμένεις.

Είναι σκοτεινή η αύρα που αναδίδουν οι ήρωές του. Έχουν εμμονικές τάσεις, αποζητούν τη αφέγγαρη πλευρά των πραγμάτων ή, έστω, έλκονται απ’ αυτήν.

konstantinos dominik

Ο Κωνσταντίνος Δομηνίκ γεννήθηκε στο Βερολίνο το 1988 και ζει στην Κατερίνη. Η συλλογή διηγημάτων Κακό Ανήλιο είναι το δεύτερο βιβλίο του.

Ακόμη και όταν εισβάβλι το στοιχείο της πίστης (μέσω παπάδων ή εκκλησιών) στις ιστορίες, ακόμη και τότε το αποτέλεσμα δεν αναδίδει γαλήνη και ηρεμία. Το ανησυχητικό φέγγος των διηγημάτων δεν χάνει ποτέ τη δύναμή του. Πολλές φορές, δε, ενισχύεται βαθμηδόν εκεί που περιμένεις (έστω ως μια αχτίδα ελπίδας) πως κάτι άλλο θα συμβεί που θα αλλάξει την προδιαγεγραμμένη πορεία των πραγμάτων.

Η γλώσσα ως κατάσταση 

ikaros domhnik kako anhlioΗ ντοπιολαλιά χρησιμοποιείται με μέτρο από τον Δομηνίκ και μόνο όπου χρειάζεται ή δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Που σημαίνει ότι δεν επιδιώκει να ακολουθήσει κάποια τάση (;), αλλά να ορίσει μέσω της γλώσσας μια κατάσταση πραγμάτων περισσότερο και πολύ λιγότερο μια γραφική αποτύπωση ενός προνεωτερικού παρελθόντος.

Κι στο δικό του βιβλίο η οικονομία μέσων και σκοπών είναι κάτι που προσέχεις, συν κάποιες μεταφορές που σε ξαφνιάζουν και λέξεις που μοιάζουν να είναι φτιαγμένες από τον ίδιο.

Υπό συνθήκες, αν δεν υπήρχε η gothic πλευρά σε κάποιες ιστορίες, θα έλεγε κανείς πως ο Δομηνίκ θα μπορούσε να έχει βγει από το καλούπι του Σωτήρη Δημητρίου.

Στη δική του περίπτωση, όμως, τηρουμένων πάντα των αναλογιών, είναι σαν να έχεις αποτυπωμένα σε ιστορίες τα σκοτεινά τραγούδια των Woven Hand, του γνωστού country-gothic συγκροτήματος των ΗΠΑ που έχει επισκεφθεί πολλάκις τη χώρα μας και έχει πιστούς (και όχι ευάριθμους) οπαδούς. Η αίσθηση που αποκομίζεις είναι παρόμοια: Σαν να σε διαπερνάει ένα ρίγος στην πλάτη.


Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

Για το μυθιστόρημα «Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Πριν από επτά χρόνια ο Δημήτρης Παπανικολάου διαπίστωνε, στην ομότιτλη μελέτη του, ότι Κάτι τρέχει με την οικογένεια&nbs...

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

Για τη νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη «Άδειος τόπος» (εκδ. Πατάκη). 

Γράφει ο Κωνσταντίνος Βλαχογιάννης

Η νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη ...

«Αυτός ο χειμώνας» του Δημήτρη Καρακίτσου (κριτική) – Το μυστικό κάλεσμα της φύσης

«Αυτός ο χειμώνας» του Δημήτρη Καρακίτσου (κριτική) – Το μυστικό κάλεσμα της φύσης

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη Καρακίτσου «Αυτός ο χειμώνας» (εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία του Κώστα Μπαλάφα.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Χιόνι πάνω στο χιόνι και σιωπή. Ένα χωριό, το Περιβόλι, κοντά στα Γρεβε...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Κώστας Λογαράς: «Πρώτη φορά ταξίδεψα πέρα απ’ τα όρια της γειτονιάς μου με τον Ιούλιο Βερν»

Κώστας Λογαράς: «Πρώτη φορά ταξίδεψα πέρα απ’ τα όρια της γειτονιάς μου με τον Ιούλιο Βερν»

«Ο έφηβος» και «Ο νεαρός Τέρλες» τον ώθησαν στην ενδοσκόπιση και τη γραφή, ενώ επανέρχεται στην «Ιστορία ενός αιχμαλώτου» ως πρότυπο γλώσσας και ύφους. Αυτά είναι κάποια από τα βιβλία της ζωής του Κώστα Λογαρά.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

Για την παράσταση «Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα, στο Θέατρο Ροές. Μαζί με τον Περλέγκα παίζουν τα μέλη της ομάδας «κι όμΩς κινείται».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Στο θέατρο «Ροές» ο ...

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων του Λάζαρου Αλεξάκη «Mind the gap», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 5 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Είχε φτάσει σε μικρή απόσταση από τη βιτρίνα, και το νυχτεριν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ