adelfiko kentriki

Για το μυθιστόρημα της Βάσιας Τζανακάρη «Αδελφικό» (εκδ. Μεταίχμιο). Κεντρική εικόνα: Μια κομβική σκηνή της ιστορίας © από το αρχείο της συγγραφέως.

Της Δέσποινας Χαλβατζή

Από τους Έντεκα Μικρούς Φόνους – Ιστορίες εμπνευσμένες από τραγούδια του Nick Cave (2008), το μυθιστόρημά της Τζόνι και Λούλου (2011), τη συλλογή διηγημάτων Η Καρέκλα του Κυρίου Έκτορα (2014) ως το τελευταίο της βιβλίο, το Αδελφικό (2020), η συγγραφέας αξιοποιεί κάθε φορά με πολύ ενδιαφέροντα τρόπο τόσο την τοπιογραφία όσο και το άνυσμα του αφηγηματικού χρόνου, μέσα στο οποίο στήνει την κάθε ιστορία της.

Ξεκινώντας την «ανάγνωση» του βιβλίου από το λιτό και όμορφο εξώφυλλο, στο οποίο κυριαρχεί το μπλε του ουρανού και τα αποδημητικά πουλιά, έχουμε ήδη τις πρώτες αναλογίες με την ψυχολογία και τις αποδράσεις των ηρώων του μυθιστορήματος. Ο τόπος στον οποίο αυτές οι αποδράσεις θα καταλήξουν και οι δύο κεντρικοί ήρωες, η Μάρω και ο Μελισσινός, θα συναντηθούν, σε μια επώδυνη προσπάθεια ενηλικίωσης, είναι το Αδελφικό –ένα υπαρκτό χωριό του νομού Σερρών–, το οποίο δίνει και τον τίτλο στο μυθιστόρημα. 

Ο τίτλος όμως επιδέχεται επιπλέον αναγνώσεις μέσα στις οποίες εντάσσεται ο αδελφικός δεσμός της Μάρως με τον Βασίλη, οι εκλεκτικές συγγένειες των κόσμων των δύο ηρώων, αλλά ακόμη και ο κόσμος του βιβλίου με αυτόν των αναγνωστών, οι οποίοι αναγνωρίζουν μουσικές, τραγούδια, συγκροτήματα, ταινίες, αντικείμενα ή συνήθειες της καθημερινότητας – ορόσημα τα περισσότερα από αυτά μιας εποχής που έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Οι σκέψεις και τα συναισθήματα των ηρώων είναι ιδιαιτέρως εύστοχα και αντιπροσωπεύουν μια γενιά νέων ανθρώπων που ενηλικιώθηκαν στη δεκαετία του ’90, δίνοντας έτσι άλλον έναν λόγο στους αναγνώστες να αναπτύξουν «αδελφικά» συναισθήματα για τους ήρωες. Οι λέξεις, οι στίχοι, οι μουσικές και οι σκηνές από ταινίες είναι όσα ορίζουν τη σχέση μας με τους δημιουργούς και ξεχωρίζουν κάποιους από αυτούς με ιδιαίτερες και εκλεκτικές σχέσεις.

Προϊδεασμοί και υπαινικτικές αναφορές στη ροή της αφήγησης που εκπληρώνουν τον σκοπό τους τις σωστές στιγμές, το ταξίδι από τον έναν τόπο στον άλλο αλλά και πίσω μπρος στον χρόνο, μέσα από δύο αφηγηματικές φωνές και μια αξιοθαύμαστα ζωντανή γλώσσα.

Αξιοπρόσεχτος είναι και ο τρόπος με τον οποίο η συγγραφέας χτίζει την πλοκή του μυθιστορήματός της, αποκαλύπτοντας βαθμιαία την ιστορία των ηρώων, το τραύμα που κουβαλάνε, τον πόνο που θέλουν να γιατρέψουν. Προϊδεασμοί και υπαινικτικές αναφορές στη ροή της αφήγησης που εκπληρώνουν τον σκοπό τους τις σωστές στιγμές, το ταξίδι από τον έναν τόπο στον άλλο αλλά και πίσω μπρος στον χρόνο, μέσα από δύο αφηγηματικές φωνές και μια αξιοθαύμαστα ζωντανή γλώσσα είναι τα γνωρίσματα που έχω εκτιμήσει στη γραφή της Βάσιας Τζανακάρη. Παραθέτω δύο δείγματα των εκφραστικών της τρόπων, που διακρίνονται για την τόλμη και την πρωτοτυπία τους: 

tzanakari


«Κι όταν [...] κοίταξα ολόγυρα [...] το φως που έπεφτε γενναιόδωρα παντού, ένιωσα κάτι να ανεμίζει μέσα μου, ένα ανάλαφρο και καθαρό ρούχο στο σκοινί της μπουγάδας». (σ. 47)

«Σκεφτόμουν όμως πόσο θα μου έλειπε και η θλίψη του αποχωρισμού καβάλησε το τρένο, με ακολούθησε και στην Αθήνα, μεγάλη, άσχημη νυχτερίδα με σκεβρωμένα νύχια, που, όπου κι αν πήγαινα με βάραινε κι έριχνε σκιά με τα φτερά της». (σ. 80)

Οι εκλεκτικές συγγένειες, από τις γλωσσικές επιλογές της Βάσιας Τζανακάρη με πηγαίνουν στα Γράμματα σε έναν νεαρό αναγνώστη, της Laura Brown-Lavoie, η οποία γράφει: «Μερικές φορές όταν διαβάζω ένα καλό βιβλίο και είμαι κάτω από την κουβέρτα και κανείς δεν επιχειρεί να μου μιλήσει, ξεχνάω ότι διαβάζω. Το γρασίδι της ιστορίας υψώνεται γύρω μου, και είμαι ένα ακόμη σιωπηλό πλάσμα του οποίου η καρδιά χτυπάει μέσα στον κόσμο. Αν καθίσω ακίνητη και συνεχίσω να διαβάζω με αυτόν τον τρόπο, μερικές φορές μια πρόταση παραφυλάει τόσο χαριτωμένα όσο μια λιονταρίνα. Αίμα γύρω από το στόμα της· τόσο φρέσκο, τόσο φονικό. Τη διαβάζω μία φορά, και ξέρω ότι πρέπει να τη διαβάσω ξανά, να μην κοιτάξω παραπέρα, να παρατηρήσω από κοντά πώς κινείται». (The velocity of being, Letters to a young reader, edited by Maria Popova and Claudia Bedrick). 

Το 2015 είχα τη χαρά να γνωρίσω τη Βάσια Τζανακάρη πρώτα μέσα από τα εξαιρετικά –για το πρωτότυπο περιεχόμενο και την άρτια τεχνική τους– διηγήματα που περιλαμβάνονται στην Καρέκλα του Κυρίου Έκτορα κι ύστερα, δια ζώσης, κατά την επίσκεψή της στο Λύκειο του Βέλου, σε μια εκδήλωση στο πλαίσιο του προγράμματος «Λογοτεχνικές δημιουργίες» που εκπονούν εδώ και αρκετά χρόνια οι φιλόλογοι του σχολείου. Στη συνάντηση με τους μαθητές και τις μαθήτριες που συμμετείχαν στην εκδήλωση, η νεαρή συγγραφέας άγγιξε τα παιδιά προπάντων με την αλήθεια της και την απουσία εξιδανικεύσεων, στοιχεία που χαρακτηρίζουν και τη γραφή της.

* Η ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΧΑΛΒΑΤΖΗ είναι φιλόλογος.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αυτός ήταν ο Κώστας...» – Λίγα λόγια για τον Κώστα Παπαϊωάννου από τον Άγγελο Στάγκο

«Αυτός ήταν ο Κώστας...» – Λίγα λόγια για τον Κώστα Παπαϊωάννου από τον Άγγελο Στάγκο

Το βράδυ της Δευτέρας 11 Μαρτίου, δύο χρόνια από τον θάνατο του δημοσιογράφου και εκδότη της εφημερίδας «Το Ποντίκι» (1979-2005), Κώστα Παπαϊωάννου (1938-2022), διοργανώθηκε στην Ένωση Συντακτών τιμητική εκδήλωση στη μνήμη του. Βασικοί ομιλητές ήταν οι (από αριστερά στη φωτογραφία) Μιχάλης Ιγνατίου, Αλέξης Παπαχελάς...

Η θεραπευτική και σωτηριακή διάσταση της Αισθητικής

Η θεραπευτική και σωτηριακή διάσταση της Αισθητικής

Η ικανότητα της Αισθητικής είναι να αποδιώχνει το κακό και μέσω της εμπειρίας του ωραίου να οδηγεί τους ανθρώπους σε αυτοαποκαλύψεις, σε γνωστικές περιπέτειες, αλλά και σε ιατρικές θεραπείες. Κεντρική εικόνα: O Δαβίδ του Μιχαήλ Άγγελου ©Wikipedia. 

Γράφει ο Δημο...

«Λογοτεχνικά περιοδικά»: Ποια είναι, ποιο το στίγμα τους, ποιοι τα βγάζουν – Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή

«Λογοτεχνικά περιοδικά»: Ποια είναι, ποιο το στίγμα τους, ποιοι τα βγάζουν – Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή

Σαράντα πέντε λογοτεχνικά περιοδικά: Τα μακροβιότερα, τα καινούργια, τα σπάνια. Μια απόπειρα καταγραφής των λογοτεχνικών και βιβλιολογικών περιοδικών που κυκλοφορούν σήμερα σε έντυπη μορφή, παρουσιάζοντας το πρώτο και το τελευταίο τεύχος από το καθένα. Μια αναδρομή, επίσης, σε ορισμένα από τα σημαντικότερα, που...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ