Για τη νουβέλα του Χρήστου Χρυσόπουλου «Η γη του θυμού» (εκδ. Νεφέλη).

Tου Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η γραφή του Χρήστου Χρυσόπουλου είναι ενίοτε λογοκρατούμενη, που απαιτεί αναγνωστική ενεργητικότητα, τόσο εξαιτίας της αποσπασματικότητας των κειμένων του όσο και λόγω της ωμής γλώσσας που κάνει την ανάγνωση μια διανοητική περιπέτεια. Ο αναγνώστης, μπαίνοντας στα βιβλία του, πρέπει να είναι έτοιμος να υπερβεί τα χάσματα της αφήγησης και να προβεί σε συνάψεις αλλά και νοητικές συλλήψεις, ώστε να μπορέσει να εξαγάγει ή και να αποδώσει νοήματα στα επιμέρους και στο όλον. Έτσι, κι εδώ το νόημα δεν απορρέει από μία ακώλυτη ιστορία, αλλά από μικρές σκηνές και στακάτους διαλόγους, που δεν συστήνουν τόσο μια ροή γεγονότων όσο μια έκρηξη συναισθημάτων. Είναι καθημερινές σκηνές του αστικού χώρου, όπου οι σχέσεις των ανθρώπων διαπλέκονται με τα αισθήματά τους με αλληλοδιασταυρούμενα νήματα και στηρίζονται σε επίπεδα ιεραρχίας. Αφενός η γλώσσα κι αφετέρου το σώμα των συμμετεχόντων είναι δείκτες οργής αλλά και καταπίεσης, αγανάκτησης αλλά και υποταγής ή επιβολής.

Όταν σύγχρονοι Έλληνες πεζογράφοι αναζητούν έμπνευση στα μέσα μαζικής συγκοινωνίας.

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Για το βιβλίο του Αλέξανδρου Ίσαρη «Ονειρολόγιο» (εκδ. Στερέωμα).

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Τα όνειρα ως η εκτενέστερη (;) περιοχή της υποκειμενικής πραγματικότητας, μια μορφή προσωπικής ουτοπίας, ένας προσωπικός ου-τόπος σκοτεινός και ταυτόχρονα λαμπερός, καλύτερα ένας κλειστός ατομικός μετα-τόπος υπό την έννοια ότι στοιχεία από τον εξωτερικό κόσμο συνθέτουν ένα πρωτότυπο πεδίο που περιλαμβάνει όλες τις πληροφορίες του προσωπικού χωροχρόνου σύμφωνα με τις επιλογές και τους συσχετισμούς του εσωτερικού ανθρώπου. Εδώ κυριαρχούν η βούληση του εσωτερικού ανθρώπου απέναντι στις (συχνά απαγορευτικές) συνθήκες της εξωτερικής πραγματικότητας, η αποδόμηση του εσωτερικού ανθρώπου και η ανασύστασή του ως διαδικασία σύνθεσης πρωτότυπων εσωτερικών τοπίων, ενώ εντοπίζεται και πυκνή σκοτεινή ύλη συν-/αισθημάτων όπου προσεγγίζοντας διαλύεται ο εσωτερικός άνθρωπος. Με αυτές τις προϋποθέσεις, τα όνειρα λειτουργούν ως δομικά υλικά ιδιαίτερης αντοχής για την οργάνωση του ανά χείρας βιβλίου του Αλέξανδρου Ίσαρη υπό τον τίτλο ακριβώς Ονειρολόγιο.

Για τη συλλογή διηγημάτων του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Λεωφορείο» (εκδ. Πατάκη).

Του Νίκου Ξένιου

Οι κυριότερες πτυχές της ελληνικής μεταπολεμικής κοινωνίας, όπως η παγίωση της ευημερίας της αστικής τάξης, η ιδεολογική και πολιτική ρευστότητα και η εισβολή της υλικής πραγματικότητας στην καθημερινή ζωή, οδήγησαν τους ρεαλιστές συγγραφείς στη διαπίστωση ότι «το αληθινό είναι συγκεκριμένο και αναγνωρίσιμο». Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης αίρει αυτήν τη βεβαιότητα και εδραιώνει εκ νέου τη διάσταση του μαγικού στη συλλογή του Λεωφορείο-19 στάσεις, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Ο διακεκριμένος διηγηματογράφος μας πραγματοποιεί μια πορεία στον χωροχρόνο της δικής του Θεσσαλονίκης ως επανεπίσκεψη της ιστορικής διαδρομής ενός λεωφορείου. Και καταγράφει αυτήν την πορεία, «πειραγμένη» όπως είναι από τις συνειδησιακές καταγραφές στα πιο άφεγγα κιτάπια της προσωπικής του μνήμης. 

Για το μυθιστόρημα του Αλέξη Πανσέληνου «Ελαφρά ελληνικά τραγούδια» (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η δεκαετία του ’50 είναι μια αφανής δεκαετία για την ελληνική ιστορία και λογοτεχνία. Κι ενώ η χώρα βγαίνει από την Κατοχή και τον Εμφύλιο με ανοικτές πληγές, με ερειπωμένες υποδομές και ψυχές, με διαιρεμένες οικογένειες, με την κρατούσα πολιτική να εξορίζει εκατοντάδες αντιφρονούντων, με τη φτώχια να διώχνει εργατικό δυναμικό στη μετανάστευση, με τη διαφορά φτωχών και πλούσιων να είναι ορατή, τι είναι αυτό άραγε που μπορεί να κάνει τον Έλληνα να νιώθει μια γλυκιά (αφελή) αισιοδοξία;

Για τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Στελλάτου «Το κόκκινο και το άσπρο» (εκδ. Πόλις).

Της Διώνης Δημητριάδου

Δεκαεννιά ιστορίες μικρές, κάποιες πολύ μικρές, στο πρώτο βιβλίο της Ελένης Στελλάτου. Διεκδικεί η κάθε μία απ’ αυτές την αυτονομία της, απαιτεί ως είδος την πληρότητά της. Με τη σειρά της η συστέγαση κάτω από τον έναν τίτλο υπονοεί ίσως τη συσχέτιση (εμφανή ή αδιόρατη) μεταξύ τους. Επιθυμητό αυτό σε μια συλλογή διηγημάτων που θα πρέπει να αποδείξει το αφηγηματικό νήμα της σύνδεσης πέρα φυσικά από την ομοιομορφία στην επιλογή του ύφους και της γλώσσας.

Για το μυθιστόρημα της Δήμητρας Κολλιάκου «Αλφαβητάρι εντόμων» (εκδ. Πατάκη).

Του Διονύση Μαρίνου

To 1987, σε ένα εκτενές άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Annual Review of Entomology», ο αμερικανός εντομολόγος και curator στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λος Άντζελες, Τσαρλς Λ. Χογκ, εισάγει τον όρο «cultural entomology» στη δημόσια συζήτηση. Σύμφωνα με τη θεώρησή του, τα ανθρώπινα όντα καταναλώνουν την πνευματική τους ενέργεια σε τέσσερις βασικές δομές «άσκησης»: την επιβίωση, την πρακτική εκπαίδευση, την αναζήτηση της «καθαρής» γνώσης μέσω της επιστήμης και την επίγευση που δοκιμάζουν από αισθητικής απόλαυσης δραστηριότητες. 

Για το μυθιστόρημα της Ζωής Μπόζεμπεργκ «Κόμπος» (εκδ. Στερέωμα).

Της Διώνης Δημητριάδου

Να μη γίνεται ποτέ αυτό που θέλεις.
Να γίνεται πάντα αυτό που θέλουν οι άλλοι.
Να είσαι αόρατος. Και άφωνος. Και δεμένος κόμπο.

Το ποτέ και το πάντα στα παραπάνω λόγια του Άγη, του ήρωα της ιστορίας, αποδίδουν με ακρίβεια την τραγικότητα που χαρακτηρίζει τη ζωή του. Ίσως περισσότερο από τη λέξη κόμπος. Γιατί ένας κόμπος, όσο περίπλοκο και αν είναι το σφιχτοδέσιμό του, λύνεται – έστω κόβεται. Οι απόλυτες, όμως, έννοιες δεν αντιμετωπίζονται, ακριβώς γιατί κλείνουν το περιεχόμενό τους σε πόρτες που εκλαμβάνονται κλειστές. Κι ας μην είναι.

Για το βιβλίο της Δάφνης Μαρίας Γκυ-Βουβάλη «Της Κάλυμνος κύματα και παραμύθια» (εκδ. Κοράλι).

Του Μάριου Μιχαηλίδη

Η Δάφνη Μαρία Γκυ-Βουβάλη, γνωστή ήδη από τη θητεία της στη δημοσιογραφία, ακολουθεί μια εξελικτική πορεία στον χώρο της λογοτεχνίας. Τα τελευταία επτά χρόνια καταγράφονται στο ενεργητικό της τέσσερις ποιητικές συλλογές, οι οποίες διακρίνονται για τη θεματική πρωτοτυπία και την ποιότητα των εκφραστικών επιλογών, στοιχείο που έχει επισημανθεί από την κριτική.

Ευτυχία Γιαννάκη, Χρύσα Σπυροπούλου, Έλενα Χουσνή, Κωνταντίνα Μόσχου: Τέσσερα αστυνομικά μυθιστορήματα γραμμένα από Ελληνίδες συγγραφείς.

Της Χίλντας Παπαδημητρίου

Σκέψεις για την ηθογραφία στη σύγχρονη ελληνική πεζογραφία με αφορμή τη συλλογή διηγημάτων του Δημήτρη Κανελλόπουλου «Ο θάνατος του αστρίτη και άλλες ιστορίες» (εκδ. Κίχλη).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η αλήθεια είναι ότι ποτέ δεν έπαψαν να γράφονται κατά βάση διηγήματα με άξονα την ελληνική ύπαιθρο. Από το τέλος του 19ου αιώνα, όταν η περίφημη γενιά του ’80 εστίασε στα ήθη και έθιμα του χωριού, στον λαογραφικό πλούτο της επαρχίας και στη νοοτροπία του απλού ανθρώπου, ώς σήμερα, διαμέσου όλου του 20ού αιώνα, δεν γίναμε τόσο πρωτευουσιάνοι και κοσμοπολίτες ώστε να μην κοιτάμε, τουλάχιστον με το ένα μάτι, τον γενέθλιο τόπο. 

Για το μυθιστόρημα του Χρήστου Αγγελάκου «Ψεύτικοι δίδυμοι» (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η θέση μας στο κόσμο είναι ένα σημείο που ορίζεται από συντεταγμένες Χ και Ψ σε ένα τεράστιο μιλιμετρέ χαρτί. Φυσικά αυτή η θέση αλλάζει συνεχώς, ανάλογα με τη μετατόπισή μας στον χώρο και στον χρόνο, αλλά και ανάλογα με τις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους. Αν το δει κανείς δομιστικά, θα αντιληφθεί ότι καθοριζόμαστε από τις ομοιότητες και τις διαφορές μας σε συνταγματικούς και παραδειγματικούς άξονες, είμαστε αυτό που διαφέρει από τον τάδε αλλά και συγγενεύει με τον δείνα, είμαστε αυτό που δεν ήμασταν στο παρελθόν, αλλά συνάμα πλησιάζουμε σ’ αυτό που θα γίνουμε στο μέλλον.