alt

Για το βιβλίο της Κατερίνας Δημόκα «Όμηρος στο πέλαγος» (εκδ. Μεταίχμιο)

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Ένα βιβλίο κόσμημα λόγου και εικόνας είναι το νέο κείμενο που υπογράφει η Κατερίνα Δημόκα και κοσμεί το πενάκι της Ράνιας Βαρβάκη. Ένα αφήγημα για εφήβους μα και για κάθε αναγνώστη της καλής γραφής.

Ο τίτλος μπορεί να αναγνωστεί και ως αμφισημία: ο προ-προπάππος Όμηρος ή κάτι που έχει σχέση με αυτόν εντός του πελάγους ή κάποιος ο οποίος κρατιέται ως υπόσταση ή ως σκέψη όμηρος του ανοιχτού πελάγους.

Σκηνικός χώρος είναι το νησί της Σκύρου, αυτό το πανέμορφο νησί των Σποράδων, που η ιστορία του βυθίζεται στο βάθος της μυθολογίας μας.

Αν και απλή, η ιστορία που πραγματεύεται είναι ενδιαφέρουσα όσον αφορά τα πρόσωπα, τα οποία είναι εύκολα αναγνωρίσιμα ως χαρακτήρες οικείοι σε κάθε κοινωνική δομή της ελληνικής νησιωτικής επαρχίας. Ένα χαρισματικής ευφυϊας και ψυχοσύνθεσης αγόρι, ορφανεμένο από μητέρα, με πατέρα ψαρά σκληρό στους τρόπους μα με καθαρή καρδιά. Μια οικογένεια φιλική του μικρού πρωταγωνιστή που τη συγκροτούν: η μητέρα, φιλόλογος που εντρυφά συστηματικά στα Ομηρικά κείμενα, ο πατέρας, καπετάνιος στο ποντοπόρο εμπορικό ναυτικό, τα παιδιά: αγόρι επιστήθιος φίλος του μικρού πρωταγωνιστή και ένα κορίτσι που ξυπνά στον ήρωα της αφήγησης το ερωτικό εφηβικό σκίρτημα. Κάποια πρόσωπα ακόμη γεμίζουν την ιστορία περιφερειακά.

Ο μικρός ήρωάς μας, ο Λάμπρος, βρίσκει στο πρόσωπο της άξιας φιλολόγου, μητέρας του φίλου του και της αγαπημένης του, τη μάνα που του λείπει. Αυτή θα τον στηρίξει και θα τον εμπνεύσει.

Ο Λάμπρος καταφεύγει στην εξερεύνηση του βυθού εκεί που κατά μόνας μπορεί να απομονώνεται από το βάρος της απώλειας της μητέρας του, αποφεύγοντας ουσιαστικά την πραγματικότητα, και είναι η φιλόλογός του που του επισημαίνει ότι έτσι αποφεύγει να ζήσει και ν’ αντιμετωπίσει τη ζωή κατάματα, ότι γίνεται όμηρος του πελάγους.

Η γραφή της Κατερίνας Δημόκα ξετυλίγεται με ποιητικότητα, με τρόπο γλαφυρό, με λαγαρό λόγο, δίχως ποτέ να γλιστράει στο μελόδραμα.

Ωστόσο στον βυθό, ο Λάμπρος θα βρει τον δρόμο που θα τον αντρέψει και που θα κάνει τον πατέρα του να αναχθεί στον άντρα που θα ήθελε ο γιος του. Έτσι ο Λάμπρος θα αναδειχθεί, από τα μικράτα του, σε «δύτη στα βαθιά της ζωής: στο πένθος και στην αγάπη».

Με την ολοκλήρωση της αφήγησης όλα θα είναι καλώς καμωμένα. Μια ιστορία με ευτυχισμένο τέλος, έτσι όπως αρμόζει στις ιστορίες για εφήβους.

Από τις μεγάλες αρετές του βιβλίου είναι οι πληροφορίες που παίρνει ο νεαρός αναγνώστης για θεμελιώδη ζητήματα της ζωής, της ελληνικής ιστορίας και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου. Για παράδειγμα, σε μιαν αναμνημόνευση διαλόγου του Λάμπρου με τη μητέρα του, όταν ήταν ακόμη εν ζωή, ο αναγνώστης λαμβάνει την καίρια πληροφορία ότι η Μακρόνησος υπήρξε ένα τόπος όπου οι άνθρωποι εξορίζονταν «για την ανοιχτόμυαλη σκέψη τους» και ότι «όλα όσα αξίζουν στη ζωή, έχουν και ένα τίμημα».

Η γραφή της Κατερίνας Δημόκα ξετυλίγεται με ποιητικότητα, με τρόπο γλαφυρό, με λαγαρό λόγο, δίχως ποτέ να γλιστράει στο μελόδραμα.

Η συγγραφέας έχει γνώση των ναυτικών όρων και τους έχει επεξεργαστεί σωστά, όπου η αφήγηση απαιτεί την ύπαρξή τους.

Η αφήγηση πλουτίζεται από πλήθος λαογραφικών, χωρογραφικών και πραγματολογικών στοιχείων της Σκύρου, σε βαθμό που ο αναγνώστης να παρακινηθεί να διαβάσει και να πληροφορηθεί περισσότερο για το νησί. Την ίδια, φυσικά, παρακίνηση λαμβάνει ο αναγνώστης και ως προς τα μυθολογικά και ιστορικά στοιχεία της αφήγησης, πραγματικά ή και επινοημένα, όπως το κεντρικό διακύβευμα του βιβλίου, το ερμαφρόδιτο άγαλμα της Πύρρας, του οποίου η ύπαρξη εξαντλείται, στην πραγματικότητα, μονάχα σε μυθολογικές αποτυπώσεις και δεν έχει ποτέ βρεθεί όντως ως καλλιτέχνημα.

Η αφήγηση πλουτίζεται από πλήθος λαογραφικών, χωρογραφικών και πραγματολογικών στοιχείων της Σκύρου.

Πλούτο του βιβλίου θεωρώ ακόμη τις σχεδόν 40 λέξεις που η χρήση τους σήμερα, στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των γκρίκλις, έχει ατονήσει, αν δεν έχει εκλείψει. Στο προσχέδιο του βιβλίου που είχα στα χέρια μου η συγγραφέας τις είχε παραθέσει στο τέλος σαν γλωσσάρι, και με έκπληξη είδα ότι στην τελική έκδοση δεν υπάρχει. Είναι πρόβλημα στον νεαρό αναγνώστη όταν διαβάζοντας ρωτάει «Τι σημαίνει αυτή η λέξη;» να παίρνει την απάντηση «Κοίταξέ τη στο λεξικό». Δεν θα το κάνει σχεδόν ποτέ. Κι αν το κάνει θα έχει διακόψει την απόλαυση της ανάγνωσης, θα έχει κονιορτοποιήσει τη μέθεξη.

Το πολύ θετικό αυτού του βιβλίου: δεν καταδέχθηκε τις εύκολες λύσεις και δημιούργησε ένα κεντρικό πολυεπίπεδο χαρακτήρα, με τα προτερήματα και τα ελαττώματά του, όπως κάθε πραγματικό παιδί και όχι ένα κακέκτυπο μικρομέγαλου που μιλά σαν ενήλικος και συμπεριφέρεται πάντα κάνοντας ειδικά στο τέλος το σωστό.

Εν κατακλείδι, το νέο πόνημα της Κατερίνας Δημόκα είναι ένα αξιανάγνωστο κείμενο, αφηγηματικής πληρότητας, με δυνατό εσωτερικό παλμό, που καταφέρνει και εκπληρώνει τον συνδυασμό της υψηλής αισθητικής (αφήγηση και εικονογράφηση) και της μη κραυγαλέας διδακτικής λειτουργίας και είμαι βέβαιος πως θα αποτελέσει ανάγνωσμα αγαπητό των εφήβων που θα το προτιμήσουν για το καλοκαίρι που ξεκινάει.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Χ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ είναι ποιητής.

altΌμηρος στο πέλαγος
Κατερίνα Δημόκα
Μεταίχμιο 2017
Σελ. 166, τιμή εκδότη €11,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΔΗΜΟΚΑ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

Για το βιβλίο «Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου (εκδ. Ζυγός, σελ. 668)

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Ο Ανδρέας Καρακίτσιος αποτελεί μια ξεχωριστή παρουσία στον χώρο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης...

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

Για το βιβλίο του Μάκη Τσίτα «Έρχεται ο γίγαντας» (εικόνες: Νικόλας Χατζησταμούλος, εκδ. Μεταίχμιο), μια ιστορία για τις ψεύτικες ειδήσεις που τρομοκρατούν τον πληθυσμό. 

Του Μάνου Κοντολέων

Ο Μάκης Τσίτας σίγουρα είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση στη...

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

Για το εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού «H χώρα των τεράτων» του Maurice Sendak (μτφρ. Γιάννης Παλαβός) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. 

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Σε μια καλαίσθητη έκδοση μαζί με δυο αφίσες, σε μια χρηστική πάνινη τσάντα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ