Hugo Mujica: «Ποίηση σημαίνει να κάνεις τη σιωπή να ακούγεται»

Κυριακή, 24 Μαΐου 2015. Στο Μπουένος Άιρες γιορτάζουν τα διακόσια πέντε χρόνια ανεξαρτησίας της Αργεντινής από την Ισπανία με τριήμερο εκδηλώσεων και οι προετοιμασίες για την ομιλία της προέδρου Christina de Kirchner την επόμενη μέρα στην ιστορική Plaza de Mayo κορυφώνονται. Η Λεωφόρος της 9ης Ιουλίου που οδηγεί στην μεγάλη πλατεία είναι γεμάτη πούλμαν και ανθρώπους – κάποιοι κρατούν σημαίες.

Της Ελένης Γαλάνη

Φωτογραφίες: Ελένη Γαλάνη

Το ραντεβού με τον Hugo Mujica είναι στο σπίτι του στην οδό Libertad, που όπως μου έγραψε στο μέιλ «είναι κοντά στο ξενοδοχείο σας, μόνο δέκα τετράγωνα μακριά». Οι δρόμοι είναι μεγάλοι και ευθείς στο Μπουένος Άιρες (τόσο μεγάλοι που τα νούμερα των σπιτιών είναι τετραψήφια) και τέμνονται σε απόλυτη συμμετρία. Οι αποστάσεις μετριούνται σε τετράγωνα, η ρυμοτομία θυμίζει το Μανχάταν.

Με περιμένει στο γραφείο ενός ψηλοτάβανου δωματίου που είναι γεμάτο βιβλία. Η βιβλιοθήκη καλύπτει ολόκληρη τη μεγάλη πλευρά του τοίχου μέχρι ψηλά στο ταβάνι – χρειάζεται σκάλα για να φτάσει κανείς στα ψηλότερα ράφια. Παρατηρώ τις ράχες των βιβλίων, υπάρχουν πολλές δερματόδετες εκδόσεις. Όλα είναι τακτοποιημένα στην εντέλεια, ο φωτισμός είναι χαμηλός, δεν υπάρχει κεντρικό φως, μόνο κάποια φωτιστικά δαπέδου, το δωμάτιο είναι σχεδόν σκοτεινό.

Στεκόμουν θυμάμαι, μπροστά σε ένα παράθυρο και ξεκίνησα να γράφω σε ένα χαρτί αυτό που έβλεπα. Δεν είχα γράψει ποτέ τίποτα μέχρι τότε. Ένιωσα ότι δημιουργήθηκε κάτι εκείνη τη στιγμή, κάτι που ήταν ποίηση.

Ήσασταν ζωγράφος προτού γίνετε ποιητής;

Ναι. Συνηθίζω να λέω πως γεννήθηκα τρεις φορές: η πρώτη φορά ήταν εδώ στην Αργεντινή, όπου μου δόθηκε το δώρο της ζωής και μια γλώσσα, τα ισπανικά. Μετά, στα δεκαενιά μου, ταξίδεψα στην Αμερική αναζητώντας την ελευθερία. Είχα 37 δολάρια στην τσέπη. Στη Νέα Υόρκη, χρειάστηκε να δημιουργήσω τη ζωή μου από την αρχή και να μάθω μια άλλη γλώσσα, γιατί δεν ήξερα λέξη αγγλικά. Τρίτη φορά, ως μοναχός, πρώτα στις ΗΠΑ και ύστερα στη Γαλλία, μου δόθηκε μια καινούρια γλώσσα, η γλώσσα της σιωπής. Μετά από τρία χρόνια στο μοναστήρι, την περίοδο που είχα δώσει όρκο σιωπής ξεκίνησα να γράφω ποίηση. Στεκόμουν, θυμάμαι, μπροστά σε ένα παράθυρο και ξεκίνησα να γράφω σε ένα χαρτί αυτό που έβλεπα. Δεν είχα γράψει ποτέ τίποτα μέχρι τότε. Ένιωσα ότι δημιουργήθηκε κάτι εκείνη τη στιγμή, κάτι που ήταν ποίηση.

Πώς είναι όταν κάποιος δίνει όρκο σιωπής;

Η σιωπή σε οδηγεί στο να μάθεις να ακούς. Ποίηση σημαίνει να κάνεις τη σιωπή να ακούγεται εκεί που οι λέξεις γεννιούνται, να δίνεις ζωή στην σιωπή που γεννάνε οι λέξεις.

«Κύριε Ελέησον (Kyrie Eleison)» και «Κένωσις (Kénosis)», από τις εκδόσεις Troquel-Estaciones (1991 και 1992 αντίστοιχα) είναι τα ονόματα δύο βιβλίων σας – οι λέξεις είναι ελληνικές. Μιλάτε ελληνικά;

Όχι. Οι γνώσεις μου για την ελληνική γλώσσα σταματούν εδώ. Επισκέφτηκα την Ελλάδα πριν από πολλά χρόνια, το 1979. Ταξίδευα στην Τουρκία τότε και από την Τουρκία πέρασα στην Θεσσαλονίκη και από εκεί στην Αθωνική πολιτεία. Είχα διαβάσει ελληνική φιλοσοφία. Όταν κάποιος ταξιδεύει σε έναν τόπο ως τουρίστας γνωρίζει περισσότερο το παρελθόν του τόπου, παρά το παρόν του.

Κατά καιρούς τα πράγματα καλυτερεύουν λίγο και μετά πάλι βυθιζόμαστε. Αλλά κάθε φορά είναι πιο δύσκολη η ανάκαμψη και για όλο και λιγότερους ανθρώπους.

Ναι, έχουν αλλάξει πολλά. Ιδιαίτερα μετά την οικονομική κρίση. Πιστεύετε πως υπάρχουν ομοιότητες με την κατάσταση εδώ στην Αργεντινή;

Δε νομίζω. Για εμάς η οικονομική κρίση δεν είναι κάτι καινούριο, έχουμε συνηθίσει. Έχουμε μία κρίση κάθε έξι με επτά χρόνια εδώ, κάθε που ολοκληρώνεται ένας κύκλος, μια κυβέρνηση, έχουμε εκλογές, και πάλι από την αρχή. Τον Οκτώβριο θα έχουμε ξανά εκλογές, όλα δείχνουν πως θα χάσει η κυβέρνηση. Πριν από την οικονομική κρίση είχαμε τα πραξικοπήματα. Μετά, με τη δημοκρατία, η κρίση επανέρχεται κάθε επτά χρόνια. Κατά καιρούς τα πράγματα καλυτερεύουν λίγο και μετά πάλι βυθιζόμαστε. Αλλά κάθε φορά είναι πιο δύσκολη η ανάκαμψη και για όλο και λιγότερους ανθρώπους.

Ποιος ευθύνεται γι’ αυτό;

Εμείς ψηφίζουμε την κυβέρνηση. Αλλά ειλικρινά δεν ξέρω. Οι Αργεντινοί είμαστε φυσιολογικοί άνθρωποι, έξυπνοι, δημουργικοί, έχουμε καλή μόρφωση και έναν πολιτισμό. Όπως φαίνεται, όμως, αδυνατούμε να δημιουργήσουμε μια σωστή ιστορία. Μια φυσιολογική ιστορία με συνέπεια και σταθερότητα.

Το 2013 κυκλοφόρησε η συλλεκτική έκδοση Del Crear e lo Creado, Poesia Completa, 1983-2011, που περιέχει ποιήματα από δέκα ποιητικά βιβλία σας. Η ελληνική έκδοση Ποιήματα από τις εκδόσεις Θράκα σε μετάφραση του Στάθη Ιντζέ εκδόθηκε πρόσφατα (2015) και περιλαμβάνει ποιήματα από όλη την πορεία σας.

Ναι, υπάρχει και η συλλογική έκδοση Poesia Completa 1983-2004 που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Seix Barral το 2005 και έχει κάνει ως τώρα έξι εκδόσεις. Το βιβλίο στο οποίο αναφέρεστε με τα άπαντα κυκλοφόρησε το 2013 από τις εκδόσεις Vaso Roto – και είναι ένας από τους τρεις τόμους που εκδόθηκαν από τον συγκεκριμένο εκδοτικό και περιλαμβάνουν το σύνολο του έργου μου, ποιήματα, δοκίμια και μικρά κείμενα (έναν τόμο για το κάθε θέμα). Η ελληνική έκδοση Ποιήματα που κυκλοφόρησε πρόσφατα (2015) από τις εκδόσεις Θράκα στην Ελλάδα περιλαμβάνει επιλογή από ποιήματα και από τα δώδεκα ποιητικά βιβλία μου (περιλαμβάνει δηλαδή και ποιήματα από τα δύο τελευταία βιβλία) – σαν ανθολογία.

Στην Ελλάδα εκδίδονται πολλά ποιητικά βιβλία παρά την κρίση. Συμβαίνει το ίδιο κι εδώ στην Αργεντινή;

Εκδίδονται κι εδώ πολλά βιβλία. Πολλοί ποιητές, ιδιαίτερα νέοι, χρηματοδοτούν οι ίδιοι τις εκδόσεις τους, ή προαγοράζουν έναν αριθμό αντιτύπων. Είναι μεγάλο το ποσοστό των αυτοεκδόσεων στους μικρούς εκδοτικούς οίκους, αγγίζει το 95%. Το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι δεν εξασφαλίζουν τουλάχιστον στους συγγραφείς μια καλή διανομή στα βιβλιοπωλεία. Είναι λίγοι οι καλοί εκδοτικοί και δύσκολα έχει πρόσβαση κάποιος σε αυτούς – συνήθως μετά θάνατον.

Αυτό οφείλεται στην κρίση;

Δεν θα το έλεγα. Δεν ήταν πολύ διαφορετικά τα πράγματα στο παρελθόν. Με την κρίση προστέθηκαν επιπλέον κριτήρια, τα κριτήρια της αγοράς. Υπάρχει περισσότερη πίεση για μεγάλες πωλήσεις και καλλιεργείται η αίσθηση ότι «όλα είναι για όλους».

Το κράτος βοηθάει;

Δεν υπάρχουν σημαντικά λογοτεχνικά βραβεία στην Αργεντινή, και για τα υπάρχοντα βραβεία η χρηματική ανταμοιβή για τον συγγραφέα είναι μικρή. Το μεγαλύτερο βραβείο είναι το National Prize (Premio Nacional de Literatura) με το οποίο ο νικητής εξασφαλίζει ένα ποσό κάθε μήνα, ένα είδος μηνιαίου επιδόματος, κάτι σαν σύνταξη. Σε γενικές γραμμές, ο βιοπορισμός από την γραφή είναι δύσκολος για τον συγγραφέα και αδύνατος για τον ποιητή. Αλλά πάλι, η ποίηση δεν υπήρξε ποτέ ιδιαίτερα δημοφιλής, ήταν στο περιθώριο.

Πολλοί γράφουν. Πολλοί θα χαθούν. Τα πράγματα αλλάζουν. Υπάρχει διαρκής εξέλιξη. Μέχρι να δημιουργήσουμε μια εικόνα για το παρόν έχει ήδη γίνει παρελθόν.

Πώς κρίνετε τη νέα γενιά ποιητών στην Αργεντινή;

Δύσκολο να κρίνει κανείς. Υπάρχουν διαφορετικές ομάδες με διαφορετική αισθητική. Πολλοί γράφουν. Πολλοί θα χαθούν. Τα πράγματα αλλάζουν. Υπάρχει διαρκής εξέλιξη. Μέχρι να δημιουργήσουμε μια εικόνα για το παρόν, έχει ήδη γίνει παρελθόν. Το ίντερνετ έφερε επανάσταση στη γλώσσα και στην γραφή. Τα δεδομένα αλλάζουν με ραγδαία ταχύτητα.

Μιλήστε μας για τις επιρροές σας. Έχετε γράψει βιβλία και δοκίμια για τον Georg Trakl, τον Heidegger, τον Paul Celan. Σας έχει επηρεάσει η γερμανική λογοτεχνία;

Σε μεγάλο βαθμό. Η λογοτεχνία όμως είναι ένα πεδίο όπου οι γνώσεις μου είναι περιορισμένες. Η μεγαλύτερή μου επιρροή για την ποίηση είναι η μουσική. Εμπνέομαι κυρίως ακούγοντας μουσική. Μετά ακολουθεί η ζωγραφική, ο Giorgio Morandi για παράδειγμα (μου δείχνει ένα βιβλίο με φωτογραφίες έργων του Giorgio Morandi), θα ήθελα να γράφω ποίηση όπως ο Morandi ζωγραφίζει. Αγαπώ επίσης τον κινηματογράφο και το θέατρο. Κάθε μήνα διαβάζω περίπου έξι βιβλία –κυρίως ποίηση και δοκίμια– ενώ βλέπω κατά προσέγγιση δεκαέξι ταινίες, και θα πάω περίπου έξι φορές στο θέατρο. Θα έλεγα ότι με ενδιαφέρει η δημιουργικότητα εν γένει. Είναι η εμμονή μου. Η μαγική στιγμή που κάτι γεννιέται, την αναζητώ και αλλού, όχι μόνο στην λογοτεχνία.

Για την ποίηση, όμως, που με ρωτάτε, πράγματι αγαπώ τον Georg Trakl, τον Hölderlin όπως και άλλους όπως τον René Char… Από Έλληνες μου αρέσει ο Γιώργος Σεφέρης. Επίσης εκτιμώ πολύ τον Giuseppe Ungaretti.

Ξέρετε άλλους Έλληνες ποιητές;

Έχω εδώ ένα μικρό τετράδιο όπου έχω σημειώσει τα δεκαπέντε αγαπημένα μου ποιήματα. Μέσα σε αυτά υπάρχει ένα ποίημα μιας Ελληνίδας ποιήτριας που αγαπώ ιδιαίτερα. Το ποίημα λέγεται «Το τέλος του σπιτιού», το όνομα της ποιήτριας είναι (ψάχνει το ποίημα μέσα στο τετράδιο)... Ελένη Βακαλό.

Γνωρίζατε τον Ernesto Sabato ο οποίος έχει εκφραστεί εγκωμιαστικά για την ποίησή σας και είχατε φιλική σχέση με τον Allen Ginsberg. Σας επηρέασαν;

Ναι, ιδιαίτερα o Ginsberg με επηρέασε, μου άλλαξε τη ζωή. Με σύστησε στον Ινδό γκουρού που ακολουθώντας τον οδηγήθηκα στο μοναστήρι, σ’ ένα κομβικό σημείο στη ζωή μου. Επίσης, γνώριζα τον Ernesto Cardenal ο οποίος διετέλεσε και υπουργός πολιτισμού με τους Σαντινίστας. Από λατινοαμερικάνους ποιητές μου αρέσει ο Rafael Cadenas από την Βενεζουέλα. Μου αρέσουν και κάποιοι βορειοαμερικανοί, όπως για παράδειγμα ο Wallace Stevens. Όμως, όπως είπα, οι επιρροές μου προέρχονται κυρίως από άλλα κανάλια, από τη ζωγραφική ιδιαίτερα – ο Morandi, για παράδειγμα, όταν πρωτοείδα πίνακές του αποφάσισα να ταξιδέψω στην Ιταλία μόνο για να δω τα έργα του από κοντά. Θα ήθελα να ζω όπως ο Morandi ζωγραφίζει.

Οι φίλοι μου και οι παρέες μου είναι οι περισσότερες έξω από τον λογοτεχνικό χώρο. Καλλιτέχνες, ηθοποιοί, ζωγράφοι... Όταν κάποιος κάνει παρέα με ανθρώπους από τον λογοτεχνικό χώρο καταλήγει να ασχολείται με κουτσομπολιά περισσότερο, ενώ αυτό δεν συμβαίνει με ανθρώπους από άλλους χώρους όπου δεν υπάρχει ο ανταγωνισμός και οι συζητήσεις είναι πιο ουσιαστικές: με τους ζωγράφους θα μιλήσεις για τη ζωγραφική, με τους ηθοποιούς για το θέατρο κοκ.

Η ομορφιά της τελειότητας δεν είναι ορατή. Ορατό είναι μόνο ό,τι ξεφεύγει από την τελειότητα.

Γράφετε κυρίως ολιγόστιχα ποιήματα όπου χρησιμοποιείτε με πολλή προσοχή την κάθε λέξη. Η ποίησή σας μου θυμίζει έναν στίχο του Σεφέρη: «Δε θέλω τίποτε άλλο παρά να μιλήσω απλά, να μου δοθεί ετούτη η χάρη».

Θα ήθελα να γράψω ένα ποίημα που όταν θα το διαβάζω δυνατά δεν θα ακούγεται τίποτα παρά μόνο η σιωπή. Η ομορφιά της τελειότητας δεν είναι ορατή. Ορατό είναι μόνο ό,τι ξεφεύγει από την τελειότητα. Όταν διαβάζω ένα ποίημα, για παράδειγμα, και τελειώνοντας την απαγγελία μου κανείς δεν χειροκροτάει νιώθω τη δύναμη που έχει το ποίημα να δημιουργεί σιωπή.

Ποίηση είναι κάτι άλλο από το ποίημα. Το ποίημα είναι μια εκδήλωση της ποίησης. Συμβαίνει μέσα στην ποίηση, και θα έπρεπε να μας φέρνει πίσω σε αυτή. Σημασία έχει η δημιουργία. Έχω ανάγκη τη δημιουργία και το γράψιμο όπως έχω ανάγκη την τροφή. Η δημιουργία είναι το πιο κοντινό σημείο που μπορεί να φτάσει κανείς στο μυστήριο της ζωής. Στην κατανόηση του μυστηρίου που είναι ο καθένας μας. Γιατί προτού υπάρξουμε δεν υπήρχε τίποτα. Και αυτό είναι η δημιουργία: γεννιέται κάτι από το μηδέν. Όλοι βέβαια, θα θέλαμε να ξέρουμε γιατί είμαστε εδώ και γιατί αύριο δεν θα είμαστε. Η ύπαρξη όμως, η ζωή, από μόνη της, είναι εξαιρετικά πολύτιμη. Και νομίζω ότι η ποίησή μου αγγίζει αυτό ακριβώς το σημείο όπου η ζωή είναι γυμνή, απλή και πολύτιμη. Γι’ αυτό και έχει αγγίξει πολλούς ανθρώπους η ποίησή μου, γιατί όλοι είμαστε ίδιοι, είμαστε γυμνοί.

Σε εκείνο το πνευματικό ταξίδι σας στο μοναστήρι βρήκατε απαντήσεις στα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα;

Δεν πιστεύω στις απαντήσεις. Είναι κι αυτές ένας τρόπος άσκησης ελέγχου. Εξηγώ σημαίνει ελέγχω. Καταλαβαίνω κάτι σημαίνει το βάζω μέσα στο μυαλό μου, η ύπαρξη όμως (η λέξη στα αγγλικά είναι ex - istence), είναι κάτι έξω από το μυαλό (ex σημαίνει έξω). Με ενδιαφέρει περισσότερο η αποδοχή, να μπορώ να αποδέχομαι.

Όσο πλησιάζει κανείς στον θάνατο ο έλεγχος χάνεται. Κάτι που δεν ξέρεις τι είναι, θα αποκτήσει εξουσία επάνω σου. Θάνατος είναι η απώλεια του ελέγχου.

Μεγαλώνοντας έχουμε την αίσθηση ότι αποκτάμε τον έλεγχο;

Αντίθετα. Όσο πλησιάζει κανείς στον θάνατο ο έλεγχος χάνεται. Κάτι που δεν ξέρεις τι είναι, θα αποκτήσει εξουσία επάνω σου. Θάνατος είναι η απώλεια του ελέγχου. Όταν ήμουν στο μοναστήρι πίστευα ότι με το διάβασμα θα φτάσω στη γνώση. Μου είπαν «από τις 2 μέχρι τις 6 θα πας στο δάσος. Μην κάνεις τίποτα, μην διαβάσεις, μην προσευχηθείς, γιατί όταν προσεύχεσαι παράγεις κάτι, μόνο να υπάρχεις». Ύπαρξη, όχι πράξη.

Το καταφέρνετε αυτό;

Ανήκω στη γενιά του ’60, την γενιά των χίπις. Κάποια στιγμή στην ζωή μου χρειάστηκε να επιλέξω ανάμεσα σε τρεις δρόμους: ο ένας ήταν να επιστρέψω στο σύστημα, που δεν ανήκα εκεί. Ο δεύτερος δρόμος ήταν να πεθάνω μέσα σε κάποιο ψυχιατρείο ή σε κάποιο νοσοκομείο από ναρκωτικά, όπως πολλοί φίλοι μου πέθαναν από τα ναρκωτικά ή από ασθένειες που προκλήθηκαν από καταχρήσεις. Ο τρίτος δρόμος ήταν ο μυστικισμός. Αυτόν τον δρόμο πήρα.

Θα θέλατε να πείτε κάτι στους Έλληνες αναγνώστες σας;

Να μην χάνουν την επαφή τους με τη δημιουργία. Όλοι έχουμε μια πνευματική και δημιουργική πλευρά. Οι καλλιτέχνες και οι ποιητές κάνουμε αυτή την πλευρά μας επάγγελμα, κάνουμε τη δημιουργικότητα επάγγελμα, αλλά η δημιουργικότητα υπάρχει στον καθένα. Η ζωή η ίδια είναι δημιουργία, όλοι δημιουργούμε με τον τρόπο μας κάτι, είτε αυτό είναι μια σαλάτα, ένα μωρό ή οτιδήποτε άλλο. Γράφω ένα βιβλίο τώρα που αναφέρεται στον Έλληνα θεό Διόνυσο. Ο τίτλος θα είναι «Διόνυσος ο έρωτας της δημιουργίας». Για μένα ο Διόνυσος συμβολίζει ακριβώς την δημιουργία. Ζωή σημαίνει δημιουργία.

Και οι θρησκείες τι σχέση έχουν με όλα αυτά;

Οι περισσότερες θρησκείες πιστεύουν ότι έχουν τις απαντήσεις. Όταν όμως ξέρεις, ή πιστεύεις ότι ξέρεις, περιορίζεσαι και περιορίζεις. Σταματά η δημιουργικότητα.

Και η ποίηση; Υπάρχει κακή ποίηση;

Δεν υπάρχει κακή ποίηση. Υπάρχει ποίηση και οτιδήποτε άλλο δεν είναι ποίηση. Το κριτήριο είναι αυτό που λες να υπάρχει μέσα σε αυτό που γράφεις. Κάποιες φορές μπορεί να διαβάσεις ένα βιβλίο που θεωρείται καλό αλλά αυτό που ονοματίζει το βιβλίο δεν υπάρχει μέσα στο βιβλίο. Αν για παράδειγμα γράψεις ένα βιβλίο για τον Διόνυσο, ο Διόνυσος πρέπει να είναι μέσα στο βιβλίο. Το ίδιο ισχύει και για μια ιδέα, ένα δέντρο, ένα τριαντάφυλλο, αν γράφεις γι’ αυτά πρέπει να υπάρχουν μέσα στο βιβλίο. Να τα έχεις φέρει στη ζωή και να ζουν μέσα στο βιβλίο σου.

Ζωγραφίζετε ακόμα;

Όχι πια. Σταμάτησα τη ζωγραφική πριν μπω στο μοναστήρι. Εκφράζομαι μέσα από τη γραφή και μέσα από τη ζωή.

Δεν υπάρχει κακή ποίηση. Υπάρχει ποίηση και οτιδήποτε άλλο δεν είναι ποίηση.

Ταξιδέψατε πολύ. Θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας μια ιστορία;

Θυμάμαι όταν ήρθα στην Ελλάδα είχα πάει στην Ουρανούπολη για να πάρω το πλοίο για το Άγιο Όρος. Βγήκα από το λεωφορείο –θα πρέπει να ήμουν ο μοναδικός ξένος επιβάτης εκείνη την ημέρα– και με υποδέχτηκε μια γυναίκα ντυμένη στα μαύρα. Μου είπε «Κύριε (Mister)» και μου έκανε νόημα να την ακολουθήσω. Με οδήγησε, θυμάμαι, σε ένα δωμάτιο, μου έδειξε παλιές φωτογραφίες γυναικών και μετά μου έδειξε ένα κρεβάτι, υποψιάζομαι ότι ήθελε να μου νοικιάσει το δωμάτιο. Δεν ανταλλάξαμε λέξη με αυτή τη γυναίκα στα γαλλικά, στα αγγλικά ή σε οποιαδήποτε άλλη γλώσσα αλλά θυμάμαι καθαρά την συνάντησή μας και θυμάμαι ότι κοίταξα το νερό στην παραλία και τα βότσαλα και σκέφτηκα «εδώ είναι ένας ωραίος τόπος για να πεθάνει κανείς».

Ξέρετε πως Ουρανούπολη σημαίνει «πόλη του ουρανού»;

Αλήθεια; Δεν το ήξερα (γελάει).

Φεύγοντας προσπάθησα να θυμηθώ το ποίημα της Ελένης Βακαλό που του άρεσε, δεν τα κατάφερα, και το αναζήτησα λίγο αργότερα στο ξενοδοχείο: «Μια μέρα ο μεγάλος μου γιος είπε / “το βράδυ δε θα γυρίσω σπίτι νωρίς” //Έβαλα τα μικρά να κοιμηθούνε και τότε θαρρώ πως κοίταξα το σπίτι μας / για πρώτη φορά // Ήταν παλιό / και το χειμώνα θα έσταζε με τις βροχές».

* H ΕΛΕΝΗ ΓΑΛΑΝΗ είναι μουσειολόγος και ποιήτρια.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.