dimou-390

Δημοσίευση ενός αποσπάσματος από το βιβλίο του Νίκου Δήμου Καπιταλισμού εγκώμιον και άλλες σάτιρες που κυκλοφόρησε αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Πατάκη. 

Επιμ. Λεωνίδας Καλούσης

Πρόλογος στις Σάτιρες

Η σάτιρα είναι το αντίστροφο του λυρισμού – δεν την διέπει τρυφερότητα και αγάπη, αλλά οργή και μίσος. Η πρώτες μας πληροφορίες για τους γενάρχες της, τον Αρχίλοχο και τον Ιππώνακτα, είναι ότι οι στίχοι τους σκότωναν. Με την χολή του ο Αρχίλοχος ανάγκασε τον Λυκάμβη και τις κόρες του να απαγχονιστούν, ενώ την ίδια μοίρα είχαν ο γλύπτης Βούπαλος και ο αδελφός του όταν δέχθηκαν τα σατιρικά βέλη του Ιππώνακτα.

Ο σατιρικός είναι ίσως πιο ευαίσθητος κι από τον λυρικό – και γι αυτό η ευαισθησία του γίνεται πίκρα και οργή. Άλλωστε έχουμε μεγάλους λυρικούς που έγραψαν κορυφαία σάτιρα. Εκτός από τους δύο αρχαίους που αναφέραμε, ας θυμηθούμε τους πιο κοντινούς μας Σολωμό, Παλαμά, Βάρναλη, Καρυωτάκη, Σεφέρη.

Με ένα πράγμα δεν πρέπει να συγχέουμε την σάτιρα: με το ευθυμογράφημα. Το τελευταίο γράφεται για να σου φτιάχνει την διάθεση, να σε τέρπει. Η σάτιρα έχει αντίθετο σκοπό: να σε πονέσει, να σε μαστιγώσει, να σε εξοργίσει. Αν και, όπως έγραφε ο Σουίφτ, υπάρχουν μηχανισμοί άμυνας: «Η σάτιρα», έγραφε, «είναι ένα είδος καθρέφτη, όπου οι θεατές ανακαλύπτουν τα πρόσωπα των πάντων εκτός από το δικό τους».

dimou-satiresΈνα άλλο πρόβλημα έχει η σάτιρα. Είναι, συνήθως, επίκαιρη. Που σημαίνει ότι γρήγορα γίνεται ανεπίκαιρη. Πώς να καταλάβεις τον Αριστοφάνη αν δεν ξέρεις τα πρόσωπα που σατιρίζει; Ακόμα περισσότερο ισχύει αυτό για τους πορτρετίστες σκωπτικούς των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων. Στα επιγράμματα της Παλατινής Ανθολογίας και τους μεγάλους Λατίνους (εκεί μας ξεπέρασαν οι Ρωμαίοι) Λουκίλιο, Μαρτιάλη, Πετρώνιο και κυρίως Ιουβενάλη, τα κείμενα είναι στοχευμένα. Αναφέρουν ένα όνομα: οι συγκαιρινοί ξέρουν ότι αυτός ο άνθρωπος ήταν φιλάργυρος, μέθυσος, κουτσός... κι έτσι όταν οι ποιητές τον ειρωνεύονται καταλαβαίνουν το γιατί. Οι εκδόσεις των αρχαίων σατιρικών είναι γεμάτες υποσημειώσεις που εξηγούν.

Αλλά και στους νεότερους υπάρχει το πρόβλημα. Πώς μπορείς να απολαύσεις τον «Ασμοδαίο» του Ροΐδη, αν δεν ξέρεις ποιος ήταν ο Βούλγαρης ή ο Σαρίπολος;

Αλλά δεν χρειάζεται να περάσουν χίλια χρόνια. Το 1977 έγραψα ένα στιχάκι (σελ. ΧΧ) για το πως ακόμα και οι Κνίτες κηδεύονται αμερικάνικα. Διότι τότε όλες μας οι νεκροφόρες ήταν διασκευασμένα αμερικάνικα αμάξια. Σήμερα ήδη δεν ισχύει αυτό. (Σε αργότερες εποχές θα θέλουν επεξηγηματική υποσημείωση και οι Κνίτες).

Info

Οι εκδόσεις Πατάκη σας προσκαλούν την Πέμπτη 5 Μαρτίου και ώρα 20:30 στον χώρο του βιβλιοπωλείου Ιανός σε μια συνάντηση με τον Νίκο Δήμου με αφορμή το νέο του βιβλίο. 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η τέχνη της μέθης» του Λοράν ντε Σουτέρ (προδημοσίευση)

«Η τέχνη της μέθης» του Λοράν ντε Σουτέρ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του βραβευμένου Βέλγου δοκιμιογράφου και καθηγητή Νομικής Λοράν ντε Σουτέρ [Laurent de Sutter] «Η τέχνη της μέθης» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Μαρτίου από τις εκδόσεις Το Μέλλον.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Ἤριννα Ἠλακάτη» της Τασούλας Καραγεωργίου (προδημοσίευση)

«Ἤριννα Ἠλακάτη» της Τασούλας Καραγεωργίου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Τασούλας Καραγεωργίου «Ἤριννα Ἠλακάτη», η οποία κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στὴν πραγματική της ζωὴ ἡ Ἤριννα εἶναι μιὰ μικρὴ «τραγουδίστρα», τρυφερὴ ἀοιδὸς ...

«Ο Σεφέρης στην Αμερική»
 της Ασπασίας Γκιόκα (προδημοσίευση)

«Ο Σεφέρης στην Αμερική»
 της Ασπασίας Γκιόκα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Ασπασίας Γκιόκα «Ο Σεφέρης στην Αμερική», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Το βιβλίο, όπως φανερώνει και ο τίτλος του, εστιάζει σε πρόσωπα και γ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ